Migratie wil zeggen dat je je losmaakt van je thuisland en je familiebanden. Dat je gemeenschappelijke tradities, ingebakken in het alledaagse leven, opgeeft en verliest. Het wil ook zeggen dat je deze cultureel bepaalde gebruiken in een ander daglicht kan zien. Dat de vorm en symboliek ervan directer wordt, persoonlijker. Een kompas om richting te geven aan het leven in een nieuwe en vreemde wereld.
We grijpen terug tot de prilste jeugdherinneringen van de 3 zussen om te weten te komen wat ‘traditie’ net inhoudt, welke betekenis het geeft aan het leven in een arme Marokkaanse gemeenschap. Zo komen we te weten dat tradities veelal voortkomen uit noodzakelijkheid, als manier van overleven.
Het is een opmerkelijk feit dat ondertussen in Marokko migratie tot traditie is verworden. Door de opeenvolgende generaties die hun geboorteland verlieten uit levensnoodzaak, groeide er een vertrouwen met migratie. Alhoewel de levensstandaard is toegenomen en het proces van democratisering in gang is gezet, hebben de huidige jongeren een bijna instinctief verlangen het land te verlaten.
Migratie wil ook zeggen dat je je openstelt voor andere waarden en normen. In de jaren ’70 werd er niet gesproken over ‘integratie’. Het was een persoonlijke zoektocht om binnen het vertrouwde traditionele erfgoed een onderscheid te maken tussen gewoonte en repetitie en de kern die leidt tot zingeving. Vanuit deze ‘gedistilleerde’ zingeving was het makkelijker om aanknopingspunten te vinden bij een cultuur, die alhoewel onvertrouwd, evenzeer zijn basis vond in belangrijke universele (menselijke) waarden zoals samenhorigheid, veiligheid & geborgenheid.
Het resultaat zie je heel duidelijk bij de 3 zussen, die elk op hun eigen en verschillende manier hun raakpunten hebben gevonden in onze Westerse cultuur vanuit de tradities meegebracht uit hun Marokkaans-Arabische cultuur. Een mooi voorbeeld hiervan is Saâdia’s vrijwillige inzet bij Broederlijk Delen en de voedselbedeling voor armen. Voor haar solidariteit en engagement vindt ze duidelijk inspiratie binnen de geloofsleer van de Islam. Toch, daar haar geloof is uitgepuurd tot de fijne kern (en nooit werd gecontesteerd), is er geen sprake van een botsing, maar eerder van een overstijgende kruisbestuiving.
Deze vrije vorm van integratie, die het individu toeliet te nemen en te delen vanuit een gevoel van zingeving in het algemeen belang, behoort tot het verleden. De wereld vandaag is eindeloos complexer, constant in beweging. Er worden grote vraagtekens geplaatst bij de toenemende migratie. Men wordt onzeker over de eigen identiteit en de waarde van de cultuur en tradities.
De verschillende globale evoluties leiden tot spanningen tussen de verschillende gemeenschappen. Terrorisme, globalisatie, financiële crisis, noem maar op, allemaal angstfactoren die leiden tot een radicale hang naar een conservatieve invulling van ‘traditie’. Uit zelfbehoud. Zo kunnen we bij de kinderen van de zussen een duidelijk onderscheid maken tussen zij die gebroken hebben met hun roots en op een zeer Westerse manier in het leven staan en zij die op een doorgedreven manier houvast zoeken in hun Marokkaans-Arabische achtergrond. De vroege breuklijnen worden fijn zichtbaar als we de geschiedenis van de eerste migratiegolf tegen het daglicht houden.
Het is in dit licht, zoals eerder beschreven, dat het ‘herinneren’ en ‘doorgeven’ van de migratiegeschiedenis een zeer belangrijke rol speelt. We brengen de migrantenjeugd terug in contact met de drijfveren van hun ouders/grootouders, als iets waar ze fier op kunnen zijn. We bieden ook inzicht in de oorsprong van misverstanden, die we eveneens duiden vanuit Vlaamse kant. Het algehele kader wordt geschetst door een allochtoon, die vernieuwende inzichten biedt over de migratiepolitiek in het België en Marokko van de jaren ’70. Dit tragische familie-epos draait om begrip en vergeving voor fouten die zijn gemaakt in het verleden. Een warme oproep om lessen te trekken en nieuwe bruggen te slaan om de kloof via dialoog te dichten.
